Vitamine A werd ontdekt toen wetenschappers zagen dat deze stof gebruikt werd voor het aanpassen van de ogen aan duisternis. Tegenwoordig zijn veel meer toepassingen bekend van deze vitamine, zo zien we het regelmatig terug in verschillende dagcrèmes.
Bètacaroteen is een provitamine die in ons lichaam omgezet wordt naar vitamine A.
Vitamine A heeft dus vele toepassingen. Zo ondersteunt het onder andere bij:
- De natuurlijk weerstand;
- De werking van de ogen en het behoud van deze;
- Het gezond houden van de huid;
- Het behoud van normale slijmvliezen.
Wat doet vitamine A?
Vitamine A draagt bij aan wondheling en huidherstel. Om deze reden is het terug te vinden in de verschillende dagcrèmes, maar wordt het ook gebruikt om een breed scala aan huidziekten te helpen bestrijden. Voorbeelden hiervan zijn eczeem, acne, koortslip, wonden en brandwonden. Ook speelt vitamine A een rol in het gezond houden van het netvlies. Hiernaast heeft het ook een belangrijke rol in het gezichtsvermogen, vitamine A helpt bij het aanpassen van de ogen aan verminderd licht.
Vitamine A helpt ook tegen de vorming van kanker en bij het herstellen van de nadelige effecten van chemo- en radiotherapie. Over de voorloper van vitamine A, bètacaroteen, is ook bekend dat deze een bijdrage heeft aan het tegengaan van kanker. Zo kan de antioxidant werking helpen met voorkomen van DNA-schade en lijkt er een relatie te zijn met bètacaroteenbloedwaarden en het minder voorkomen van verschillende vormen kanker. Daarnaast tonen studies aan dat bètacaroteen de groei van tumor- en borstkankercellen kunnen remmen.
Verder is vitamine A vereist voor de groei en botontwikkeling. Daarnaast is het zoals veel andere vitamines belangrijk voor een goed werkend immuunsysteem. Dit effect is synergisch en werkt het beste als de verschillende supplementen gecombineerd worden. Het regelt hiernaast de genen van het dopaminerge systeem en kan zo indirect invloed hebben op de gemoedstoestand.
Waar zit vitamine A in?
Vitamine A is een vet oplosbare vitamine en kan hierdoor in ons lichaam worden opgeslagen. Deze vitamine vinden we dus ook terug in de vette dierlijke producten. De voorloper van vitamine A, bètacaroteen, vinden we juist terug in groenten en fruit. Deze wordt in ons lichaam pas gedeeltelijk omgezet naar vitamine A.
Voorbeelden van voedingsmiddelen die vitamine A bevatten zijn:
- Eieren en melk;
- Boter en margarine;
- Vlees en olieachtige vis.
Dierlijke lever is een van de rijkste bronnen van vitamine A.
Voorbeelden van voedingsmiddelen die bètacaroteen bevatten zijn:
- (Donker)groene bladgroenten;
- Koolsoorten;
- Wortelen;
- Oranje en geel fruit.
De opname van bètacaroteen uit voeding verschilt per persoon. De hoeveelheid die wordt opgenomen uit voedsel kan zelfs onder de 30% zitten. Als er vet in de voeding aanwezig is wordt dit proces verbeterd. De opname vanuit supplementen ligt vele malen hoger, omdat dit op de opname is afgesteld.
Hoeveel vitamine A per dag?
De gezondheidsraad heeft in 2008 vaste waardes vastgesteld over de inname van vitamine A. Voor volwassen mannen is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) vastgesteld op 900 mcg per dag, voor volwassen vrouwen is deze waarde op 700 mcg per dag bepaald.
De verhouding bètacaroteen tot vitamine A is 1:12. Dit houdt in dat 12 mcg bètacaroteen gelijk staat aan 1 mcg vitamine A.
Hieronder vindt u een uitgebreide tabel van wat de gezondheidsraad in 2008 heeft bepaald.
| Gemiddelde behoefte mcg/dag | ADH mcg | Aanvaardbare boven grens (UL) mcg | |
| 1-3 jaar | 220 | 300 | 800 |
| 4-8 jaar | 300 | 400 | 1500 |
| 9-13 jaar | 440 | 600 | 2000 |
| Jongens 14-18 jaar | 600 | 800 | 2600 |
| Meisjes 14-18 jaar | 510 | 700 | 2600 |
| Mannen 19-50 jaar | 620 | 900 | 3000 |
| Vrouwen 19-50 jaar | 530 | 700 | 3000 |
| Mannen 51-65 jaar | 610 | 900 | 3000 |
| Vrouwen 51-65 Jaar | 530 | 700 | 3000 |
| Mannen 66+ | 610 | 900 | 3000 |
| Vrouwen 66+ | 520 | 700 | 3000 |
| Bij zwangerschap | 580 | 700 | 3000 |
| Bij borstvoeding | 930 | 1300 | 3000 |
Gevolgen van een vitamine A tekort
Een tekort aan vitamine A komt wanneer mensen onvoldoende bewust zijn van de voeding die ze eten en gaat vaak gepaard met een ongezonde leefstijl.
Bij een tekort krijgen we te maken met een verminderde weerstand, we zijn sneller vatbaar voor ziektes en zijn gevoeliger voor parasitaire infecties. De huid wordt droog en schilferig en het haar wordt doffer. Hiernaast is er ook een verhoogde kans op bloedarmoede.
Wanneer we langdurig een serieus tekort aan vitamine A hebben ontstaat de kans op blindheid. In eerste instantie krijgen we te maken met nachtblindheid en in een later stadium kan dit overgaan tot totale blindheid. Het is dus wel degelijk zo dat wortels helpen bij het behoud van goede ogen.
Een tekort aan bètacaroteen kan ervoor zorgen dat het lichaam niet voldoende vitamine A aan kan maken om aan de dagelijkse behoefte te voldoen. Hier kan een tekort uit voortkomen.
Vitamine A, bètacaroteen en andere supplementen
Vitamine A en supplementen
Voordelig
- Vitamine A kan samen met ijzer en foliumzuur en B12 helpen de hemoglobinewaarden te verbeteren bij mensen met bloedarmoede.
Bètacaroteen en supplementen
Voordelig
- Bètacaroteen bevordert de ijzeropname;
- Werkt samen met antioxidanten zoals vitamine C & E;
Nadelig
- Te veel bètacaroteen kan de vitamine E spiegel verlagen;
Neutraal
- Het omzetten van bètacaroteen in vitamine A is afhankelijk van vitamine C en zink.
Bronnen:
- https://www.vitamine-info.nl/alle-vitamines-en-mineralen-op-een-rij/vitamine-a/
- https://www.vitamine-info.nl/alle-vitamines-en-mineralen-op-een-rij/betacaroteen/
- https://www.sohf.nl/nutrienten/vitamine-a
- https://www.sohf.nl/nutrienten/beta-caroteen
- https://www.orthokennis.nl/nutrienten/vitamine-a
- https://www.orthokennis.nl/nutrienten/bètacaroteen
